 |
| El-Kindi |
Ortaçağ Avrupası’nda “Alchindus” adıyla tanınan, ilk İslam
filozofudur.
Kindi, felsefe öğrenmek isteyen kişilere altı maddelik liste
sunar. Bunlar:
Üstün bir zaka,
Kesintiye uğramayan bir arzu
Mültesim bir sabır,
Yetenekli bir taktimcilik,
Uzun bir zaman.
Bunların yanında İlk olarak Einstein (Anştayn) ın bulduğunu sandığımız izafiyet teorisini ilk
ortaya atandır. Bunlara ilaveten Kimyada elementler üzerinede çalışmıştır.
Daha bitmedi… Fizikte bilinen mekanik üzerine birçok
incelemesi çalışmaları vardır… Ve bunların hepsinin yanında matematiği de iyi derecede
biliyordu. ve Tıpta da kullanmıştır…
Bu altı şart olmadan felsefe yapılamaz ve öğrenilemez.
Yine ona göre felsefe yapmanın ilk şartı matematik
bilmektir. Matematik bilmeyenler felsefe ile uğraşmaması gerekir. Bu konuda
Eflatun’un etkisinde kaldığı açıktır.
Felsefesinde , Platon, Aristoteles ve Plotinus’un
görüşlerinin bir sentezini yapmıştır.
Soylu bir ailenin çocuğu olarak Kufe’de doğdu.
Dedesi Eş’as, Güney Arabistan’ın en büyük kabilelerinden
biri olan Kinde’nin hükümdarıydı.
Müslüman olduktan sonra kabilesinin ileri gelenleriyle
Kufe’ye yerleşmişti.
Babası İshak bin Es-Sabbah yıllarca Kufe valiliği yaptı.
Küçük yaşta babasını kaybetti.
Çocukluk ve ilk gençlik yılları Kufe ve Basra’da geçen
Kindi, geleneksel temel eğitimden sonra dil ve edebiyat alanında eğitim gördü.
Halife Me’mun’un Beytü’l-Hikme’deki bilginler topluluğunda
yer aldı.
Kindi felsefeden tıbba, matematikten astronomiye,
ilahiyattan siyasete, psikolojiden diyalektiğe, astrolojiden kehanete ve
optikten kimyaya kadar yirmi ayrı dalda eser vererek sayıları 277'yi bulan bir
külliyat oluşturmuştur.
Kimyada, baz metallerin değerli metallere
dönüştürülebileceği fikrine karşı gelmiştir. Hüküm süren simya ile ilgili
görüşlerin aksine, kimyasal reaksiyonların elementlerin transformasyonunu
meydana getiremeyeceğinde ısrarlı olmuştu. Fizikte, geometrik optiğe zengin
katkılarda bulunmuş ve bunun üzerine bir kitap yazmıştır. Bu kitap daha sonra
Roger Bacon gibi ünlü bilim adamlarına rehberlik ve ilham sağlamıştır.
Akla büyük bir yer veren Meşşai felsefe akımını ilk başlatan
kişi de olan Kindi'nin 17 eseri Latinceye, 4'ü İbraniceye tercüme edilmiştir.
Ayrıca izafiyet teorisini ortaya atan ilk kişidir.
Mekan ve hareketin izafi olduğunu, zamanın cisim ve
hareketten ayrı düşünülemeyeceğini söylemiştir.
"Yavaş dediğimiz şey, uzun zaman içinde belli bir
mesafenin kat edilmesidir. Hızlılık ise kısa zaman içinde aynı mesafenin kat
edilmesidir."
diyerek hızlılık ve yavaşlığı hareketin özel halleri olarak ortaya koymuştur.
diyerek hızlılık ve yavaşlığı hareketin özel halleri olarak ortaya koymuştur.
Ömrünün bir dönemini mekanik konusundaki incelemelere
ayırdı.
Ortaçağ bilginleri bu sahada onun görüşlerine ve fikirlerine
başvururlardı.
Fen ilimlerinin hemen hepsinde söz sahibi olan Kindi, bu
ilimlere birçok yenilikler getirdi.
Açıların pergelle ölçülmesini ilk defa o başlattı.
Matematiği sadece fiziğe değil, tıbba da tatbik etti.
Bunu bileşik ilaçlar teorisinde kullandı.
El-Kindi bilim tarihinde ilk kez hastalığın şiddet ve
tabiatıyla ilaçları dozajları arasında bir ilgi kurulabileceğini ve ilaçların
bünyede meydana getireceği etkinin ölçülebileceğini düşünerek, basit posoloji
yerine bilimsel psikofizyoloji kurup, tıp biliminde önemli bir çığır açtı.
El-Kindi’nin dikkatleri çeken bir başka çalışması ise,
musiki sahasında olmuştur.
Notaların nasıl kullanılacağını anlatan eserleriyle de
El-Kindi, müzikteki notalardan ilk bahseden
kişi olmuştur.
ESERLERİ
Kitab fi’l-
Felsefeti’l-Ula ( İlk felsefe üzerine) : Halife Mu’tasım’a sunmuştur.
Felsefe alanında onunu günümüze ulaşan en hacimli eseridir. Dört kısımdan
oluşur fakat günümüze sadece birinci kısım gelebilmiştir. Ahmed Fuad Ehvani ilk
kez Kahire’de 1948’de yayınlamıştır.
Risale fi’l-ibanah
an-Sucudi’l-Cirmi’l-Aksa ( Göklerin Allah’a secde ve itaat edişi ): Kindi
bu risaleyi veliaht olan Ahmed’in “yıldızlar ve ağaçlar secde ederler” ayetinin
yorumuyla ilgili sorusuna cevap olarak kaleme almıştır. Kahire’de yayınlanan
eser Mahmut Kaya tarafından Türkçeye çevrilerek “ Göklerin Allah’a secde ve
itaat edişi üzerine” adıyla yayınlanmıştır.
Risale
fi’l-Hududi’l-Eşya ve Rusumiha (tarifler üzerine ) : Felsefi, bilimsel ve
bazı ahlak kavramlarının tanımlarını yapmış adeta küçük bir felsefe sözlüğü
oluşturmuştur.
Risale fi’l – Akl (
akıl üzerine ) : Aklın tanımı ile birlikte Platon ve Aristo’ya dayanarak
aklın çeşitleri üzerine durur. Ebu ride , Resa’ilü’l kindi el-felsefiyye’de
yayınlamıştır. M. Kaya’da “akıl üzerine” adıyla Türkçeye çevirmiştir. Ayrıca
Latinde ve İngilizce tercümeleri var.
Risale fil- Fa’ili’l-
Hakki’l – Tamm : Kısa bir risale olmakla beraber filozofun Allah- alem
hakkındaki görüşünü yansıtır. Mahmut Kaya tarafından tercüme edilerek “ gerçek
ve mecazi etken üzerine” başlığı ile yayınlanmıştır.
Kitabu’l- Husuf
Kelam fi’n- Nefs (
Nefis üzerine birkaç söz ) : Ebu Ride, Süleymaniye Kütüphanesindeki
mecmuada Kindi’ye nispet edilen bir sayfalık bu metni Resa’il ’l- Kindi
el-felsefiyye ‘de yayınlamıştır. M. Kaya’da bunu “ nefis üzerine birkaç söz “
olarak yayınlamıştır.
 |
| El- Kindi 2 |
Doğum: 801?
Ölüm: 866?
Asıl Adı: Ebu-Yusuf Ya’kub ibn Ishak Kindi
KAYNAKLAR
http://www.msxlabs.org
http://www.felsefe.gen.tr
http://tarihvedunya.blogspot.com
http://turkbilimi.com
http://www.biltek.tubitak.gov.tr
