İBN-İ NEFİS

İbn-i Nefis

İbn Nefis hekim, anatomi uzmanı, fizyolog, cerrah, oftalmolog (göz hekimi), psikolog, astronom, kozmolog ve jeolog idi.

Bunların yanı sıra sosyal ve beşeri bilimlerde de birçok çalışmaları olan İbn Nefis, hafız, muhaddis, Şafii (mezhebi) hukukçusu, Sünni teolog, İslam filozofu, mantıkçı, sosyolog, romancı, bilim kurgu yazarı, gramerci, dilbilimci ve tarihçidir...

Arap İslam bilgini, bilim adamı olan İbn Nefis Şam'da doğmuştur. Şam'da Nureddin Zengî Hastanesi'nde ve daha sonra Kahire'de Kalavun Hastanesi'nde doktor olarak çalışmıştır. 18 Aralık 1288 tarihinde Kahire 'de vefat etmiştir.

İbn Nefis pulmoner dolaşım ile birlikte kılcal damar ve koroner dolaşımları da ilk keşfeden kişi olmasıyla tanınmıştır. Zira bunlar dolaşım sisteminin temelini oluşturmaktadır; nitekim kendisi bu keşifleri sebebiyle dolaşımsal fizyolojinin babası ve "Orta Çağın en büyük fizyoloğu" olarak görülmüştür.

Pulmoner dolaşım, oksijen yoksunu kanı kalpten akciğerlere taşıyan ve buradan da oksijenlenmiş kanı geri kalbe taşıyan dolaşım sistemi bölümüdür.

Koroner dolaşım, kalbi besleyen damarlarda kanın dolaşımıdır.

İbn Nefis ayrıca deneysel tıbbın, postmortem otopsinin ve insan diseksiyonunun önemli savunucularındandır.

Metabolizma kavramını ilk tanımlayan kişi olan İbn Nefis, ek olarak İbn-i Sina ve Galenos‘un anatomik ve tıbbî sistemlerinden ayrılan yeni fizyoloji, anatomi, psikoloji ve nabız sistemleri geliştirmiş.

Galenos'un kan dolaşımına ilişkin görüşlerine itiraz etmiştir. Galenos, kalbin sağ ve sol karıncığı arasındaki duvarda deliklerin bulunduğunu ve kanın bu deliklerden kalbin sağ tarafından sol tarafına geçtiğini düşünüyordu.

İbn Nefis yapmış olduğu incelemeler sonucunda, kalbin sağ ve sol karıncığı arasındaki duvarda her hangi bir deliğin bulunmadığını belirlemiştir; öyleyse kalbin sağ tarafına gelen kanın akciğerlere gidip temizlendikten sonra, kalbin sol karıncığına geldiğini keşfetmiştir ki bugün buna küçük kan dolaşımı adını veriyoruz. 

İbn-i Nefis, hayatının büyük bir kısmını tıbbî araştırmalarla geçirdi. Teorik ve pratik olarak bu ilmi ilerletmeye çalıştı.

İbn-i Nefis

Özellikle o dönemde tıp sahasında bir benzeri yoktu. İlâçlar huşusunda İbn-i Sînâ’yı çok geride bıraktı.

Göz hastalıklarını da inceleyen İbn-i Nefis, iltihaplanmaların tedavi usullerini ve ilâçlarını bildirmiştir. İlâç olarak kimyevî maddeler yerine daha çok taze ve faydalı gıdaları kullanıyordu.

Tıp bilimine yaptığı katkıların yanı sıra İslam dini ilimlerini konu alan eserler de kaleme almıştır; özellikle hadis ilmine dair kaleme aldığı Muhtasar fî İlm-ı Usûl el-Hadîs ("Hadis Usûlünün Kısa Bir Açıklaması") eseri önem arz eder ki bu eserinde hadis ilimi için daha akılcı ve mantıksal bir sınıflandırma ortaya atmıştır.

Ayrıca Arapça edebî eserler de vermiş, kurgusal edebiyata katkıda bulunmuştur. Bunlardan en kayda değeri

 er-Risaletü'l-Kâmiliyye fi's-sîreti'n-nebeviyye isimli eserdir. Hikâyede ıssız bir adada kalan bir çocuğun ergenliğe giriş süreci ele alınır; İbn Nefis bu hikâye temelini kullanarak çeşitli dinî, felsefî ve bilimsel temaları ve görüşlerini ortaya koymuştur.

İbn-i Nefis El Yazması

İbn-i Nefis’ in en önemli eseri El-Mûciz’dir. Dört ana bölümden meydana gelen eser, İbn-i Sina'nın Kanun'unun bir çeşit özetidir:

Birinci bölüm; tıp ilminin, ilmî ve amelî, yâni teorik-pratik esasları hakkındadır.

İkinci bölüm, ilâçlar ile gıda maddelerinin tarif ve tıbbi tasnifiyle ilgilidir.

Üçüncü bölüm, insan bedeninde görülebilen hastalıkların teşhis ve tedavileri;

Dördüncü bölüm ise belli uzuvlara mahsus olmayan hastalıklar ile bunların teşhis ve tedavileri hakkındadır

Eser ilk defa 1828 senesinde Kalküta’da basılmıştır. Yazma nüshaları, dünyanın hemen her büyük kütüphanesinde mevcuttur.

 (Kalküta Hindistan'ın Batı Bengal Eyaleti'nin başkentidir.)

ESERLERİ

Eş-Şâmil fit-Tıb: İbn-ün-Nefis’ in yazdığı en büyük tıp kitabıdır. Üç yüz cilt hâlinde yazmayı plânladığı bu eserin ancak seksen cildini tamamlayabilmiştir. Bu eser günümüze kadar ulaşmamıştır.

Kitâb-ül-Mühezzeb fil-Kuhl: Göz hastalıklarıyla ilgilidir.

Şerh-ut-Tenbîh liş-Şîrâzî fi fürû-il-Fıkh-ış-Şâfiî: Şîrâzî’nin yazdığı Tenbih adlı eserin açıklamasıdır.

El-Muhtâr fil-Egdiye.

Şerhu Fusûli Hippokrat: Hippokrates’in Fusûl’üne yazdığı şerhtir.

Şerh-ut-Takaddüm li Mâ’rifeti Hippokrat: Hippokrates’in bulaşıcı hastalıklarla ilgili eserinin açıklamasıdır.

Şerh-ul-Hidâye fit-Tıb li-İbn-i Sînâ.

Şerhu Tasrîh-ul-Kânûn (Anatomi).

Şerhu Kânûnî İbn-i Sina.

Tefsîr-ul-İlel ve Esbâb-ul-Emrâz: Hastalıkların teşhisi ve metotları hakkındadır.

El-Verakât fil-Mantık.

El-Muhtas fî İlm-il-Usûl-il-Hadîs: Hadis ilminin prensiplerini anlatan bir eserdir.

Kitâbun fir-Remed: Göz hastalıklarıyla ilgilidir.

Kitâbun fit-Ta’lîk alâ Kitâb-il-Evbieti li Hippokrat.

Tarîk-ul-Fesâhati,

Buğyet-üt-Tâlibîn vel-Huccet-ül-Müteabbibîn,

Şerh-ul-Külliyât.

Er-Risâlet-ül-Kâmiliyye fis-Sîretin Nebeviyye: Peygamber efendimizin hayâtını anlatan bir eserdir. Bir nüshası Kahire Kütüphanesi'nde mevcuttur.

Kitâbun fit-Tevhîd: Akâit ve kelâm ilmiyle ilgilidir.

Asıl Adı:İbn-i el Nefis
Doğumu: 1210
Vefatı: 1288

KAYNAKLAR

http://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0bn_Nefis

http://www.turkcebilgi.com/ansiklopedi/ibn-i_nefis

http://filozof.net/