İBN-İ SİNA

İbni Sina

Büyük İslam Filozofu olan İbn-i Sina, felsefe, matematik, astronomi, fizik, kimya, tıp ve müzik gibi bilgi ve becerinin muhtelif alanlarında seçkinleşmiş, matematik alanında matematiksel terimlerin tanımları ve astronomi alanında ise duyarlı gözlemlerin yapılması konularıyla ilgilenmiştir.

Tıbbın babası olarak kabul edilir…

İbn-i Sina, birçok kez yeniden incelemesine karşın Aristoteles metafiziğini kavrayamadı. Şans eseri ele geçirdiği Farabi’nin el-İbâne adlı eserini okuyunca bu sorunu da çözdü. Bilim amaçlı geziler yaptı. Cürcan’dayken, Batı’da yüzyıllar boyunca, Doğu’daysa bu yüzyılın başına kadar tıp incelemelerinde temel kaynak sayılan el-Kanun

Fi’e-Tıb adlı eserini yazmaya başladı.

İbni Sina ve Tıp

HAYATI

Çocukluğu

İbn-i Sina 980 yılında günümüz Özbekistan’ında yer alan Buhara yakınlarındaki Afşana kentinde doğdu. Babası Abdullah, Samani İmparatorluğunun önemli şehri Belh'ten gelen saygın bir bilim adamıydı. Buhara'da iyi bir eğitim aldı.

Olağanüstü bir zekâya sahip olduğu için daha 10 yaşındayken Kur‘an-ı Kerim'i ezberledi. 14 yaşına geldiğinde öğretmenlerini geçmeye başlamıştı.

16 yaşında tıbba döndü ve bu konudaki bilgileri öğrenmekle kalmayıp yeni tedaviler de geliştirdi. 18 yaşında çağının bütün ilimlerini öğrendi. 19 yaşında doktorluk ünvanını elde etti ve ücret almaksızın hastaları tedaviye başladı.

57 yaşındayken Hemedan'da öldüğünde 150'den fazla eseri vardı. Eserleri Latince’ye ve Almanca’ya çevrildi, tıp, kimya ve felsefe alanında Avrupa’yı aydınlattı. Avrupa’da “Avicenna” adıyla bilinen İbn-i Sina, eski Yunan bilgi ve felsefesinin aktarıcısı olarak da bilinir. Bununla beraber, batılılar da kendisini Hâkim-i Tıp, yani hekimlerin piri ve hükümdarı olarak kabul etmişlerdir.

İbni Sina

Erişkinlik Dönemi

İbn-i Sina ilk olarak 997 yılında Buhara Emiri Nuh İbni Mansur’u ağır bir hastalıktan kurtardı ve bu hizmetinin karşılığında aldığı ödül, Samanilerin resmi kütüphanesinden dilediğince yararlanmak oldu.

Bu sayede pek çok eseri elinin altında bulduğu için vaktini kitap okumak ve yazmakla geçirdi.

Kütüphanede kısa süre sonra meydana gelen yangında düşmanları onu bilerek kundaklama yapmakla suçladı.

Bu yüzden takibata bile uğradı. Harzem'de barınamayarak yeniden yollara düştü. Şehirden şehre dolaşarak nihayet Hemedan'a kadar geldi ve orada kalmaya karar verdi.

İbni Sînâ, Farsça olan birkaç eseri dışında çoğunu Arapça yazmıştır. Çünkü o devirde ilim eserlerini Arap diliyle yazmak âdetti.

Tıp ilmine dair araştırmaları son derece orijinal ve doğrudur. Bu yüzden doğu ve batı hekimliğine 600 yıl hükmetmiştir.

Matematik, astronomi, geometri alanlarında geniş araştırmaları vardır. İbn-i Sina, tıp araştırmaları yaparken bazı hastalıkların bulaşmasında göze görünmeyen birtakım yaratıkların etkisi olduğunu, yani mikropların varlığını sezmiş ve bu bilinmeyen mahluklardan eserlerinde sık sık bahsetmiştir. Mikroskobun henüz bilinmediği bir devirde böyle bir yargıya varmak çok ilginçtir.

İbni Sina

BİLİMİ

Felsefesi

İbn-i Sina felsefesi, düşüncesi, varlık anlayışı bakımından örnek bir Ortaçağ filozofudur. Felsefesinde, deney ve akla dayanan duyularla edinilen akıl verilerini akıl ilkelerine göre değerlendiren, açıklayan bir anlayış görülür. Aristoteles'in görüşlerini benimsemiş, felsefeyi iki bölüme ayırmıştır:

Kuramsal Hikmet: doğa felsefesi, matematik ve metafiziğe dayanan felsefeyi içerir. Bu alandaki felsefe dallarının temel konusu bilgidir.

Uygulamaya İlişkin Hikmet: Daha çok eyleme dayanan bir felsefi görüştür.

Metafizik

İbni Sina

İbn-i Sina'ya göre metafiziğin temel konusu, "vücudu mutlak" olan Allah ile yüce varlıklardır. Vücut (var olan) üçe ayrılır:

• Olası varlık ya da ortaya çıkan ve sonra yok olan varlık
• Olası ve zorunlu varlık (tümeller ve yasalar evreni, kendiliğinden var olabilen ve bir dış neden sayesinde gerekli olan varlık)
• Özü gereği gerekli olan varlık (Allah). İbn-i Sina Allah'ı "Vahdet-i Vücud" yani 'varlığı zorunlu olan' olarak belirtir ve bu fikir ona hastır.

Ruhbilim

İbn-i Sina, ruhbilimin, metafizik ile fizik arasında bağlantı kuran ve bu iki bilimden de yararlanan bir bilgi alanı olduğunu savunmuş, ruhbilimini üç ana bölüme ayırmıştır:

• Akıl ruhbilimi:
• Deneysel ruhbilim:
• Tasavvuf ya da gizemci ruhbilim: İnsanların ruhlarının müzikle tedavi edilebileceğini öne sürmüş ve bu yöntemi geliştirmiştir.

Akıl

Bu konudaki görüşleri Aristoteles ve Farabi'den farklı olan İbn-i Sina'ya göre, akıl 5 çeşittir;

• Bilmeleke (olası akıl): Açık-seçik ve zorunlu olanları bilebilir.
• He-yulâni akıl: Bilmeyi ve anlamayı sağlar.
• Kutsi akıl: Aklın en yüksek aşamasıdır ve her insanda bulunmaz.
• Muste-fat akıl: Kendisinde bulunanı, kendisine verilen "makûllerin" suretlerini algılar.
• Bilfiil akıl: kazanılmış verileri kavrar.

Sonraki Yılları ve Ölümü

İbn-i Sina'nın kalan 10 ya da 12 yılı Ebu Cafer'in hizmetinde geçti. Burada doktor, bilim danışmanı olarak çalıştı, resmî saray doktorluğu yaptı ve hatta savaşlara bile katıldı. Bu yıllarda edebiyat ve filoloji çalışmaya başladı.

Bir Hamedan seferi sırasında şiddetli bir kolik atağına yakalandı. Güçlükle ayakta duruyordu. Hamedan'a vardığında önerilen tedavileri uygulamadı ve kendisini kadere teslim etti.

Ölüm yatağında mallarını yoksullara bağışladı, kölelerini azat etti ve son gününe dek 3 günde bir Kuran okudu. 1037 Haziranında Ramazan ayında 57 yaşında öldü. Kabri Hamedan’dadır.

İbni Sinanın Eserleri

İbn-i Sinanın Eserleri

Kitabü'ş-Şifa: 11 ciltlik bir eser olup nerdeyse tüm bilim dalları hakkında yazılmıştır

Kitabu'l-İşaret ve't-Tenbihat: Bu kitap İbn-i Sina'nın kişisel görüşlerini içeren bir yapıttır

Kitabü'l-Necat: («Kurtuluş Kitabı»)Metafizik konularda yazılmış özet bir eserdir.

Risale fi-İlmü'l-Ahlak: ("Ahlak Konusunda Kitapçık")

İşarat ve'l-Tembihat:

El Kanun fi't Tıb (Tıpta Kanun)

Bu kitap İbn-i Sina'nın deneyimlerinin yer aldığı sistematik bir ansiklopedidir.

İbn-Sina'nın en ünlü kitaplarındandır. 18. yüzyıla kadar Avrupa'da ve İslam Dünyası'nda standart tıp kitabı olarak okutulmuştur.

700 yıl boyunca Batı'da da ders kitabı olarak okutulmuş 14 ciltlik eserdir.

Bu kitapla gelen yenilikler, enfeksiyon hastalıklarının ve cinsel yolla bulaşan hastalıkların keşfi; bulaşıcı hastalıkların yayılmasının azalması için karantina uygulamasının önerilmesi; deneysel tıp, nöropsikiyatri risk faktör analizi ve teşhis koyarken belirti ve bulguların birlikte değerlendirildiği sendrom anlayışı gibi kavramların ortaya konmasıdır.

Hijyen, basit ve karmaşık ilaçlar ve organların fonksiyonları da kitabın konuları arasındadır. Burada İbn-i Sina göz anatomisini ilk kez doğru olarak tarif eden kişi olmuştur.

İbni Sina

Asıl Adı: Ebu Ali el-Hüseyin İbn-i Abdullah İbn-i Sina el-Belhi

Doğumu: 980  Buhara

Vefatı: 1037, Hamedan

KAYNAKLAR

http://www.harbiforum.org/

http://www.gelisenbeyin.net/

http://www.biyografi.info/kisi/ibn-i-sina

http://www.geldik.com/

http://www.kimkimdir.gen.tr/