 |
| İbni Züh |
İslâm dünyasında İbn Zühr (1091-1161), Batı'da ise, Avenzoar
ismiyle bilinen Abdülmelik bin Ebi'l-Âlâ Zühr (künyesi Ebû Mervan), Endülüs'te
yetişen ünlü bir tıp âlimidir. Altı nesil boyunca tabiplik yapan bir aileden
gelmektedir. Tıp ilmini babasından öğrenmiştir.
İbni Zühr, İslam'ın altın çağının en büyük hekimlerinden ve
klinikçilerinden biridir, hatta bazı tarihçiler tarafından bunların en büyüğü
kabul edilir. Batı'da ‘’tecrübî tıbbın
babası, kurucusu’’ (father of the experimental medicine) olarak tanınmaktadır.
ibn zühr, çağının diğer müslüman âlimlerinin aksine, sadece tıp sahasında eser
vermiş, bunlar Latince ve İbranice’ ye çevrilmiş ve 18. yüzyıla kadar doğu ve
batı‘ da revaçta kalmıştır...
Tıp, cerrahî ve eczacılığı birlikte ele alan İbn Zühr,
tedavi metodlarının belirlenmesinde insan tabiatına büyük önem vermiş; deney ve
gözlemi mesleğin temeli kabul etmiştir. değişik ilâç ve uygulamalarını
insanlardan önce hayvanlarda tecrübe etmiştir. Koyunlarda ölüm sonrası yaptığı
zatürre (pnömoni) ile ilgili araştırmaları, bugünkü çalışmalara ışık tutacak
niteliktedir ve günümüz tıp literatürüne girmiştir.
Kendinden önce güvenilirliği tartışılan üst solunum yolu
tıkanmalarında hava yolu açma işlemini (traketomi), keçiler üzerinde yaptığı
çalışmalarla güvenli ve standart cerrahî teknik hâline getirmiştir.
 |
| Alveoller |
Buluşları
Peritonit (karın zarı iltihabı) ve perikarditi (kalb zarı
iltihabı) akciğer hastalıklarından ayıran İbn Zühr‘ dür.
Uyuz hastalığını ve uyuz böceğini doğru olarak tarif
etmiştir. bu yüzden ilk parazitolog olarak da kabul edilir.
Normal beslenmenin mümkün olmadığı durumlarda, yutaktan ve
yemek borusundan veya makattan doğrudan beslemeyi uygulamıştır.
 |
| Soluk Borusu |
Ayrıca, idrar yolu hastalıklarında koruyucu hekimliğe
inanmış ve bu konuda diyetin ehemmiyetini vurgulamıştır.
İlk defâ tıp, cerrâhî ve eczâcılık incelemelerini birbirine
bağlayan İbn-i Zühr, tedâvi metodlarında, insan tabiatı ve mîzâcının yardımına
büyük bir önem verdi. Rasyonel tedâvi metodlarını buldu ve bunları geliştirdi.
Ona göre meslekte
asıl rehber deneydir.
 |
| Kene |
Eserlerinden sadece üçü günümüze ulaşmıştır.
İbn Rüşd‘ ün (averroes) isteği üzerine yazmış olduğu
'kitabü'l-teysir fi'l-mudavat ve't-tedbir' (tedavi ve koruyucu hekimliği
kolaylaştırma kitabı), en önemli eseridir. bu kitapta baş, boyun, göğüs ve
karın bölgesiyle kemiklere ait klinik durumlar ve ateşli iltihabî hastalıklar
hakkında hastalara, yakınlarına ve tıp ilmine yabancı olan kişilere bilgiler
verilmektedir.
‘El-iktisad fi islahi'l-enfusi ve'l-ecsad' (nefisler ve
bedenlerin ıslah edilmesine dair orta yol kitabı) adlı eseri ise, beden,
sinir ve akıl hastalıklarının teşhis ve tedavileriyle alâkalıdır. göğüs, sırt,
karın bölgesi, bacaklar, dil, ağız, ses, göz ve kulak-burun-boğaz hastalıkları
ile tedavi usullerinin anlatıldığı bu eserde ayrıca, baş, saç, kaş ve kirpik
incelemeleri yer almakta, insan yüzünün aldığı renklere göre, sıhhat veya
hastalıkların teşhis edilebileceği belirtilmektedir. son bölümde humma, zatürre
ve zatülcenb gibi hastalıklar izah edilmiş, hijyene vurgu yapılmıştır. eserin
yazma nüshası, paris bibliothèque nationale 2959 numarada kayıtlıdır. diğer bir
nüshası ise, madrid escurial kütüphanesi 834 numarada mevcut olup, paris
nüshasından daha sağlamdır.
Kitabü‘ l - Ağziye: Gıda ile ilgili olan bu eseri
muvahhidiler hükümdarlarından Abdülmü‘ min Bin Ali‘ ye ithaf etmiştir.
 |
| İbni Züh |
Makâletün fî İlel-il-Külliyye: Yaygın ve bulaşıcı
hastalıkların tetkikine âittir.
Risâletün fî İllet-il-Baras vel-Behek
Tezkire: İlâçlarla ilgili bir eserdir.
İbn Zühr‘ ün ayrıca
‘Kitabü'z-Ziynet' ve ‘Tezkiretün Fi Emri'd-devai'l-müshil ve Keyfiyeti Anzihi'
adlı eserleri vardır.
 |
| İbni Züh |
Asıl Adı: Abdülmelik
bin Ebi'l-Âlâ
Zühr
(künyesi Ebû
Mervan)
Doğumu: 1091
Vefatı: 1162
KAYNAKLAR
bynum, wf
& bynum, helen (2006) dictionary of medical biography. greenwood press.
rabie e.
abdel-halim (2005), "contributions of ibn zuhr (avenzoar) to the progress
of surgery: a study and translations from his book al-taisir", saudi
medical journal 2005; vol. 26 (9): 1333-1339.
nahyan a.
g. fancy (2006), "pulmonary transit and bodily resurrection: the
interaction of medicine, philosophy and religion in the works of ibn al-nafis
(d. 1288)", electronic theses and dissertations, university of notre dame.
haddad f.s.
(2004) ibn zuhr and experimental tracheostomy and tracheotomi. journal of
american college of surgeons.
http://www.eksisozluk.com/
http://rehber.ihya.org/yenirehber/ibn-i-zuhr.html
http://www.milligazete.com.tr/makale/endulus-doktorlari-ibn-zuhr-181589.htm
http://www.benimblog.com/sevgihayatinadidir/friends/page5/
